Tại phiên họp Chính phủ chuyên đề về xây dựng pháp luật ngày 22/5, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã đề nghị nghiên cứu mở rộng chính sách nhà ở xã hội cho gia đình đông con và các trường hợp người nghèo có hoàn cảnh đặc biệt khi có con. Đây là định hướng chính sách mới nhằm khuyến khích sinh con trong bối cảnh mức sinh tại Việt Nam đang xuống thấp và dân số đang già hóa nhanh.
Hỗ trợ nhà ở để khuyến khích sinh con – Tư duy mới cho chính sách dân số
Thủ tướng nhấn mạnh cần chuyển từ quan điểm “kế hoạch hóa” sang phát triển dân số toàn diện và thích ứng với tình trạng già hóa dân số. Việc đưa nhóm gia đình đông con vào diện được hỗ trợ mua hoặc thuê nhà ở xã hội là bước đi mang tính đột phá, kết hợp giữa chính sách an sinh và chiến lược dân số dài hạn.
Nhà ở xã hội vốn được xây dựng nhằm hỗ trợ người thu nhập thấp, lao động tại khu công nghiệp, người có công, hộ nghèo... Việc bổ sung nhóm gia đình đông con sẽ giúp giảm áp lực tài chính cho các cặp vợ chồng trẻ, đồng thời khuyến khích sinh thêm con trong bối cảnh nhiều người đang trì hoãn hoặc hạn chế việc sinh con vì chi phí sinh hoạt ngày càng cao.
Mức sinh thấp và hệ lụy lâu dài
Theo thống kê mới nhất, số con trung bình của một phụ nữ Việt Nam trong độ tuổi sinh đẻ chỉ còn 1,96 con – thấp nhất trong lịch sử thống kê dân số. Đặc biệt, tại TP.HCM, con số này chỉ là 1,32 con, trong khi độ tuổi kết hôn trung bình đã tăng lên mức kỷ lục 30,4 tuổi. Điều này kéo theo hệ lụy thiếu hụt lực lượng lao động trẻ, giảm năng suất kinh tế và tăng gánh nặng an sinh.
Bên cạnh đó, giá nhà ở ngày càng cao khiến nhiều cặp vợ chồng trẻ khó tiếp cận nhà ở phù hợp. Theo Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam (VARS), áp lực chi phí thuê nhà, nuôi con đã khiến nhiều gia đình chỉ sinh một con hoặc ngừng sinh con.
Chính vì vậy, chính sách nhà ở xã hội cho gia đình đông con nếu được cụ thể hóa sẽ là biện pháp thiết thực để cải thiện mức sinh tại các đô thị lớn, nhất là TP.HCM và Hà Nội – nơi đang có mức sinh thấp nhất cả nước.
Hướng đến mục tiêu 1 triệu căn nhà ở xã hội
Theo Đề án phát triển 1 triệu căn nhà ở xã hội đến 2030, đến nay cả nước mới hoàn thành khoảng 21.000 căn, tương đương hơn 16% kế hoạch giai đoạn đầu. Giai đoạn 2025–2030, Thủ tướng giao chỉ tiêu phát triển hơn 995.000 căn hộ, trong đó riêng Hà Nội cần hoàn thành gần 45.000 căn và TP.HCM khoảng 67.000 căn.
Để đạt mục tiêu này, Chính phủ cũng đang trình Quốc hội dự thảo Nghị quyết về cơ chế đặc thù, bao gồm việc thành lập Quỹ nhà ở quốc gia, hoạt động phi lợi nhuận để tài trợ các chương trình phát triển nhà ở xã hội và nhà giá rẻ.